Şehzade Mahmut, (1584 - 1602), Padişah 3. Murat döneminde Saruhan sancağında görev yapan 3. Mehmet'in oğlu olarak doğmuş olup, annesi haseki Halime Sultan'dır. Şehzade Mahmut cesur, savaşçı ruha sahip, yetenekli bir şehzade idi, Arapça ve Farsça dillerini öğrenmiştir. Devletin Asya'da Safevi, Avrupa'da Avusturya ile ilgili sorunlar karşısında çözüm arayışı içinde oluşu şehzade Mahmut'un dikkatini çekmiş ve çözüm olabilecek tekliflerini babası padişah 3. Mehmet'e sunmuştur. Yetişkinliğin verdiği coşkuyla baba şefkatine sığınarak fikirlerini beyan etmiş fakat bu durum padişah annesi Safiye Sultan ve Şehzade Mahmut'un annesi Halime Sultan tarafından kendi aralarında iktidar mücadelesine dönüşmüştür.
Şehzade Mahmut'u ölüme götüren dikkat çekici sözleri
Osmanlı'nın Avrupa'da bulunan topraklarının egemenliği tehlikeye düştüğü sırada Avusturya ile 1593 yılında Haç ova savaşı başlamıştır, devlet yönetiminde can sıkıcı gelişmeler yaşanırken Anadolu'da Celaliye isyanları başlamıştır. Padişah 3. Mehmet isyanları bastırmak için uğraşırken babasının durumunu gören Şehzade Mahmut, babası padişah 3. Mehmet'e hitaben; \" Beri Serdar olarak Anadolu'ya salın, göreceksiniz ki kısa bir süre de eşkıya güruhunun hakkından geleceğim. \" diyerek isyanları bastırabileceği cesaretini padişah babasına anlatmaya çalışmıştır. Bu tür konuşmaları padişah babasına sürekli tekrar ediyordu. Söylediği bu sözler etrafta ki rakipleri tarafından dikkatli takip ediliyor, her kelimesi titizlikle yorumlanıyordu, en sonunda bu yorum padişahı devirecek cesaret var yorumuna neden oldu.
Şehzade Mahmut'u ölümüne neden olan şüpheler
3. Mehmet, annesi Safiye Sultan'ın etkisinde kalan bir padişahtı. Safiye Sultan torununun ordunun başına geçerek Anadolu'dan isyanları başarı ile bastırıp dönerse, İstanbul'da kahraman olarak karşılanacağını, bu durumun Devlit-i Ali'nin nizamı için kabul edilemez olduğunu, böyle bir durumda halkın desteği ile şehzadenin padişah bile olabileceğini oğlu padişah 3. Mehmet'e söyledi.
Şehzade Mahmut, babası padişah 3. Mehmet'in annesi ihtiyar valide Sultan tarafından yönetildiğini bu şekilde sorunların halledilemeyeceğini, devletin durumunun hiç de iyi olmadığını düşünüyordu, bir defasında bunu annesi Halime Sultan ile de paylaştı. Bir falcıya başvurarak gelecekte ne olabileceği hakkında bilgi almaya çalıştılar, falcıdan gelen bilgi yazılı olarak gelmiştir. Fakat mektup şehzadenin annesine değil padişahın annesinin eline geçmiştir. Mektupta altı ay içinde oğlunun padişah olacağı yazılı idi, bir hıyanet olduğunu sezinleyen padişah annesi Safiye Sultan durumu oğlu padişaha iletti.
Osmanlı devletinin bekası için birçok bölgede isyan bastırmak için uğraşan padişah eline geçen bir mektupla şüpheleri daha da kuvvetlendi, bu mektup, şehzade Mahmut ile bazı şeyhler arasında geçen padişah aleyhinde olduğu anlaşılan bir mektuptu. Mektupta şehzade Mahmut'un yakında padişah olacağı şeklinde ibareler bulunuyordu.
Şehzade Mahmut'un ölümü
Şüpheler üzerine Halime Sultan sorguya çekildi, her ne kadar kendini savunsa da ölümden kaçamadı, o gece 30 adamı ile çuvallara doldurularak canlı canlı denize atıldılar. Şehzade Mahmut ölümünden birkaç gün önce sarayda bulunuyordu, günlerden cumartesi idi, ertesi gün Saruhan'a gitmek için yola çıkacaktı, gece uyurken dilsiz ve sağır cellatlar tarafından boğazlanarak öldürülmüştür. Tabutunu gizlemek için tabutun üzerine bir şal atılarak ölenin kadın olduğu havası verilmeye çalışılmıştır. Rivayete göre bunun kim olduğunu soran kişiye saray muhafızlarından biri taze bir yiğitti, diyerek acısını ve bağlılığını dile getirmiştir.
Osmanlı Hanedanında ismi Şehzade Mahmut olan diğer Şehzadeler
Şehzade Mahmut Kanuni Sultan Süleyman'ın Fülane Hatun'dan ilk erkek çocuğudur, henüz dokuz yaşındayken hastalıktan ölmüştür. (1512-1521)
Yavuz Sultan Selim'in kardeşi ikinci Beyazıt'ın oğlu olan şehzade Mahmut, 1475-1506 yılları arasında kısa bir ömür sürmüştür. İkici Beyazıt'ın eşi Bülbül Hatun'dan olma oğludur. Saruhan (Manisa) ve Kastamonu sancaklarında vali olarak görevlendirilmiş 1506 yılında Saruhan'da vefat etmiştir. Ölümünden sonra çocukları olan Emirhan ve Musa Bey Yavuz Sultan Selim tarafından saltanat iddiasında bulunmamaları için öldürtülmüştür.